Nummer 222: Energie is uit!

Energie is alomvattend. Hoewel we instinctief weten dat energie tot de essentie van leven behoort is de term op zich ongrijpbaar, moeilijk te vatten en op verschillende manieren te interpreteren. Zelfs de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Richard Feynman (1918-1988) heeft moeite om antwoord te geven op de vraag: wat is energie? verschillende vormen van energie zijn bijvoorbeeld: elektromagnetische, chemische, nucleaire, elektrische energie en ga zo maar door. Naast het natuurkundige begrip energie, wat staat voor het vermogen om arbeid te verrichten, kan energie ook staan voor een volhardende geest- en veerkracht. Het begrip energie krijgt een nieuwe impuls door hedendaagse thema’s als klimaatverandering en de energietransitie. Meer dan ooit zijn we bezig met onze verhouding tot energie, bijvoorbeeld met ons energiegebruik en potentiële duurzame bronnen van energie.

Thema-artikelen

Holger Nering begint met een artikel waarin hij de opvattingen, waarnemingen en het debat omtrent nucleaire energie in de tijd van de Koude Oorlog in West-Duitsland onder de loep neemt. Hij beargumenteert dat, vooral in de Bondsrepubliek Duitsland, een bepaalde retoriek heerste die ook een rol ging spelen in de milieubeweging van de jaren 70 en 80. Brian Black behandelt in zijn artikel een historische casus van een energietransitie, namelijk die van walvistraan, dat voornamelijk werd gebruikt als lampolie, naar aardolie in negentiende-eeuws Noord-Amerika. Black focust zich op het jaar 1871, het jaar waarin volgens meerdere historici de Amerikaanse walvisvaart definitief zijn dieptepunt inging. Wout Saelens gaat ook in op de historiciteit van energietransities en vertelt hoe vroegmoderne huishoudens daar een rol in speelden. Hij stelt dat niet alleen het energieaanbod de huishoudelijke energieconsumptie heeft beïnvloed in die periode, maar ook dat de materiële cultuur en consumptie zelf deze energietransitie hebben gevormd. Ann Brysbaert focust zich op hoe mens- en dierkracht werd ingezet in de samenlevingen van de Late Bronstijd en hoe zij hun dagelijkse bezigheden en bouwpraktijken voortzetten gedurende verschillende periodes van crisis rond 1200 v. Chr.. Adrian van der Velde sluit het themagedeelte af met een artikel over de rol die licht speelde in de ‘nacht’ in de Caribische koloniën van Engeland, Frankrijk en Nederland gedurende de achttiende eeuw.

Supplement

Het supplement opent met de Hoog van de Toren van onze eigen redacteur Mila Tukker. In dit stuk stipt Tukker de problematiek aan van het postmodernisme waarvan hij stelt dat sommigen misbruik maken doordat iedereen zijn eigen waarheid kan creëren. In de rubriek Levend Verleden analyseert Rimko van der Maar hoe de Nederlandse Vietnambeweging over de grenzen actief was, maar benadrukt hij ook dat de Vietnamezen zelf assertief op zoek waren naar steun en contact met buitenlanders en ze daardoor zelf een belangrijke rol speelden in het westerse protest tegen de Amerikaanse oorlog in Vietnam. Jitse Daniels sluit het supplement af met de rubriek Discordia. Daniels portretteert in zijn artikel de Feniciërs en stelt daarin hun religie en cultuur centraal in het vormen van hun uitgebreide en geavanceerde netwerk in het Mediterrane gebied.