Tijd is eigenlijk een heel apart en bizar verschijnsel. Het is een doorgaande stroom waarin geen dam is die het water weet op te stuwen. Het is een stroom met enerzijds ruwe watervallen en anderzijds stille wateren. En wij, als individu, hebben ieder het privilege om een stukje in deze stroom mee te mogen zwemmen.

Zeg tijd en daarbij hoort geschiedenis. Tijd en geschiedenis zijn als het ware een paard en wagen op een zanderig pad tijdens een hevige regenbui. Daar waar de kar komt, laat het sporen na in het bevochtigde zand; daar waar tijd komt, laat het geschiedenis na. En geschiedenis is, evenals geschiedschrijving, een aspect van tijd wat men zeer onderschat. Geschiedschrijving is de vrucht van geschiedenis, een literair begrip dat leert, waarschuwt en verbindt; redenen waarom dit een vak is, wat niet ongezien de revue mag passeren.

Geschiedschrijving leert. Niets voor niets zijn en er boekenkasten vol geschreven over velerlei historische gebeurtenissen. Pagina’s vol met informatie en speculatie over zaken als het ontstaan van de eerste beschavingen, het einde van de Gouden Eeuw en de oorzaak van de Tweede Wereldoorlog. De geschiedenis vertelt ons wat er mis is gegaan, waarom zaken gebeurd zijn zoals ze gebeurd zijn en geeft een ruimte voor een morele discussie over de houding van de mensen destijds.

Geschiedschrijving waarschuwt. In navolging van de leerfunctie van geschiedenis kan men de conclusies uit de geschiedschrijving zien als preventieve beginselen voor toekomstige situaties. Situaties waar de zaken anders in moeten, omdat men anders in dezelfde situaties belandt als waar de conclusies ons juist voor proberen te behoeden.

Geschiedschrijving verbindt. Bij historische gebeurtenissen waar men collectief trots op kan zijn, bijvoorbeeld het EK voetbal van 1988. Maar ook in een meer duistere zin; de aanslagen op het WTC, beter bekend als nine-eleven, een tragedie die in veler harten gekerfd staat; een zware last waarin men steunt probeert te zoeken bij de ander.

Geschiedenis en de geschiedschrijving zijn onderdelen die van essentieel belang zijn voor een dynamische samenleving. Een samenleving waarin we leren waarom de wereld waar we in leven er nu zo uitziet, hoe nieuwe tragedies voorkomen kunnen worden, en hoe we samen met anderen de geschiedenis kunnen vieren of juist kunnen herdenken.

Tijd is het meest waardevolle bezit van de mens: zonder tijd zou de wereld om ons heen surrealistisch en onwerkelijk zijn. Maar ook met bezinning van tijd, is de wereld even onbegrijpelijk en even surrealistisch als men niet weet hoe het verleden zich heeft gedragen. Een studie op de vergane tijd, gedoopt tot het woord ‘geschiedenis’, is essentieel om te komen tot een verklaring van de wereld om ons heen, zoals die in de loop van de tijd tot stand te komen is. Geschiedenis is in feite de leerschool van de tijd.