Recensie | Film: ‘The Death of Stalin’ (2018)

Auteur: Casper van Hoof

LET OP: DEZE RECENSIE BEVAT SPOILERS DIE HET PLOT VAN DE FILM KUNNEN VERKLAPPEN.

In The Death of Stalin komt de machtsstrijd naar voren tussen Lavrenti Beria en Nikita Chroesjtsjov, die ontstaat nadat Josef Stalin wordt getroffen door een hersenbloeding en sterft. De dood van Stalin wordt op een satirische, schofterige manier in beeld gebracht zonder enige vorm van respect. Zo ligt Stalin een kleine 10 uur op de vloer in zijn eigen urine en wanneer hij ontwaakt uit zijn ‘coma’, worden er grappen gemaakt over het schilderij met het lam dat hij aanwijst. Dit beeld trekt meteen de historische geloofwaardigheid van de film naar beneden door het op een humoristische manier te brengen. Beria, die in de film gaat over de NKVD, de Volkscommissariaat voor Binnenlandse Zaken, en Stalins ‘vervolglijsten’, probeert duidelijk de macht naar zich toe te trekken, onder afkeuring van Chroesjtsjov. Georgi Malenkov volgt Stalin tijdelijk op, terwijl Beria zich opwerpt tot de eigenlijke heerser van de Sovjet-Unie. Samen met Malenkov probeert hij de stalinistische veranderingen langzaamaan terug te draaien, allemaal ten behoeve van zichzelf. Beria probeert in de film ieder zieltje voor hem te winnen, met name de dochter van Stalin, Svetlana, zodat hij de macht van de Sovjet-Unie naar zich toe kan trekken.

De film geeft de rommelige situatie weer ten tijde van het regelen van de uitvaart van de ooit zo grote Sovjetleider. Ieder lid van het Centraal Comité probeert elkaar te vriend te houden en tijdens vergaderingen moet elke beslissing ‘unaniem’ genomen worden. Tegelijkertijd spreken de leden een-op-een met elkaar en uiten ze hun onvrede over Beria en Malenkov, laatstgenoemde fungeert als een handpop van Beria. Het is overduidelijk te merken dat dit een ‘Westerse’ film is, die de voormalige leiders van de communistische Sovjet-Unie op een clowneske manier probeert af te zetten. Deze afschildering ligt mij niet lekker, aangezien dit een ‘kapitalistische’ gedachtegang is en een negatief beeld vol waanzin over deze periode in de Russische geschiedenis toont.

Historisch gezien bevat de film veel fouten. Zo beschuldigt Chroesjtsjov Beria van een verrader van de partij en zijn motie tot wantrouwen heeft de dood van Beria als gevolg. Zjoekov, in het verhaal de veldmaarschalk van het Russische leger en oorlogsheld, voert deze executie uit. Maar ten tijde van Stalin was Zjoekov al geen veldmaarschalk meer en Beria kreeg een proces nadat hij in juni ’53 werd gearresteerd. In de film vindt het schijnproces direct plaats en wordt hij daarna geëxecuteerd. Historisch gezien is dit onjuist, aangezien Beria pas in december ’53 werd gedood. Zijn lichaam wordt in de film verbrand, waarna zijn as over het plein wordt ‘weggeblazen’. In feite werd zijn half verbrandde lichaam daarna in een bos buiten Moskou begraven, iets dat niet overeenkomt met de film. Bepaalde functies van ministers komen ook niet geheel overeen, aangezien zij al eerder uit hun functie waren ontheven ten tijde van het stalinistische regime.

In mijn ogen geven de regisseurs een beeld weer van dat de Russen als gek, ongeorganiseerd en niet te vertrouwen volk zijn. In grote lijnen kan je de film wel als waarheidsgetrouw zien, maar zal de film totaal anders zijn geweest als het van een Russische productie was. Bovendien zijn bijna alle acteurs Brits, hetgeen jammer is omdat ze Russen spelen. De film is geschikt om jezelf even te verbazen over de waanzin van de geschiedenis die erin afspeelt, maar groots is het allerminst.

Groniek