Auteur: Fardau Mulder
In 2010 werd door Google het aantal boeken in de wereld geschat op 129,864,880. Hoe kies je dan welke boeken je leest en welke niet? De Britse geleerde John Sutherland raadt in How to Read a Novel (2006) de methode aan van de Canadese filosoof Marshall McLuhan (1911-1980). Blader naar pagina 69 en begin te lezen, als deze bladzijde je bevalt koop dan het boek.
Op deze manier zal hier Het leven van Agricola uit 98 n. Chr. worden beoordeeld. Het wordt beschouwd als het eerste werk van Tacitus (ca. 56-120), vooral bekend vanwege zijn belangrijke historische werken over Rome. Het boek is een biografische schets van zijn schoonvader Gnaeus Julius Agricola ( 40-93 n. Chr.). Agricola was een Romeins generaal en gouverneur die veel militaire successen boekte in Brittannië, maar daarna niet werd erkend door de keizer. Naast een beschrijving van het tragische leven van een Romeinse militair, geeft Agricola inzicht in de Romeinse beeldvorming over de bewoners van de Noordelijke provincies. Voor de test heb ik een Nederlandse vertaling uit 2016 gebruikt, ingeleid door classicus Vincent Hunink.
Op pagina negenenzestig wordt een tamelijk droevige situatie geschetst. Agricola keert terug naar Rome en mag hierbij geen ‘opzien baren’. Daarom vermijdt hij een officieel onthaal door vrienden, gaat hij eenvoudig gekleed en omarmt hij een leven van ‘rust en nietsdoen’. Tijdens dit teruggetrokken leven wordt hij wel herhaaldelijk aangeklaagd door de keizer (op dat moment Domitianus), die – volgens de auteur – ‘gekant was tegen goede eigenschappen’. Bovendien moest Agricola zijn militaire faam verbergen voor de burgers, die dit als iets bezwaarlijks beschouwden. Hij was, als we Tacitus mogen geloven, een onbegrepen held die slachtoffer was geworden van een kwaadaardige keizer. In de laatste alinea lijkt te worden geïmpliceerd dat er betere tijden voor hem in het verschiet liggen. Door veel militaire verliezen aan Romeinse zijde kon men niet meer ‘om Agricola heen’. Of dit uiteindelijk resulteerde in een beter leven voor hem, blijft verborgen op pagina zeventig.
De bladzijde leest fijn. De alinea’s zijn kort en lezen gemakkelijk, bijna prozaïsch. De passage op pagina negenenzestig wekt absoluut nieuwsgierigheid op over wie deze man was. Wat deed hij voor zijn terugkeer in Rome? Waarom keerde hij terug? Wat heeft hij gedaan om de keizer tegen zich te keren? Eenieder die zich interesseert voor het leven in de oudheid en de klassieke teksten, zou ik aanraden dit boek te lezen. Het bescheiden aantal van zevenenzeventig pagina’s is ook een goede reden om aan dit boek te beginnen. Als het toch niet interessant blijkt te zijn, ben je er zo doorheen.
